İçindekiler

1. Basit Komutlar
   1.1. Dosya Komutlar
   1.2. Text Komutları
   1.3. Dizin Komutları
   1.4. SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları
   1.5. İşlem İzleme Komutları
2. Basit Shell Programlama
   2.1. Değişkenler
   2.2. Diziler
   2.3. String Yerleştirme
   2.4. Fonksiyonlar
   2.5. Koşullar
   2.6. Döngüler
3. İpuçları
4. Hata Ayıklama - Debugging

1. Basit Komutlar

a. export

Tüm çevre değişkenlerini göstermek için kullanılır. Özel bir çevre değişkeni özelliğini görüntülemek için, echo $VARIABLE_NAME kullanın. Alternatif olarak ayrıntılı görüntülemek için printenv komutu da kullanılabilir.

export

Örnek:

$ export
AWS_HOME=/Users/omergulen/.aws
LANG=en_US.UTF-8
LC_CTYPE=en_US.UTF-8
LESS=-R

$ echo $AWS_HOME
/Users/omergulen/.aws

b. history

Terminal geçmişini görüntüler.

$ history
    1 whoami
    2 history

c. su ve exit

su kullanıcı değiştirmeye ya da root olmaya yarar. su komutundan sonra boşluk bırakılırsa sudo root yerine geçer. exit ise bağlı olunan oturumdan çıkmayı sağlar, kısayolu CTRL+D dir.

omergulen@host:~$ su
Password:
root@host:/home/omergulen#

root@host:/home/omergulen# exit
exit
omergulen@host:~$ 

omergulen@host:~$ su guest
Password:
guest@host:#

d. whatis

whatis kullanıcı komutları, sistem çağrıları, kütüphane fonksiyonları ve manuel sayfasındaki diğer şeylerin açıklamasını görüntüler.

whatis bir_sey

Örnek:

$ whatis bash
bash (1)             - GNU Bourne-Again SHell

e. whereis

whereis çalıştırabilir dosyaları, kaynak kodlarını ve manuel sayfalarını sistem tarafından otomatik oluşturulan bir veri tabanı ile araştırır.

whereis isim

Örnek:

$ whereis php
/usr/bin/php

f. which

which çalıştırabilir dosyaları belirtilmiş bir PATH (yol) içerisinde arar. Bu komut aranan çalıştırabilirlerin tam yolunu yazdırır.

which program_adi 

Örnek:

$ which php
/c/xampp/php/php

g. clear

Pencere içeriğini temizler. CTRL + L kısayolu da aynı görevi görür.

1.1. Dosya Komutları

cat	chmod	chown ve chgrp	cp	diff	file	find	gunzip	gzcat	gzip	head
less	lpq	lpr	lprm	ls	more	mv	rm	tail	touch	umask

a. cat

UNIX veya Linux altında, aşağıdaki amaçlar için kullanılır.

• Text dosyalarını ekranda gösterir
• Text dosyalarını kopyalar
• Text dosyalarını birleştirir
• Yeni text dosyaları oluşturur

Örnek:

cat dosya_adi
cat dosya1 dosya2 
cat dosya1 dosya2 > yeni_birlesmis_dosya
cat < dosya1 > dosya2 #dosya 1'i dosya2'ye kopyalar.

b. chmod

chmod komutu "change mode" yani mod değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve dosyanın veya dizinin okunabilir, yazılabilir ve çalıştırabilir olmasını değiştirebilir. Daha fazla bilgi için bu linki kontrol edin.

chmod -secenekler dosya_adi
chmod +x -w calistir_ama_yazama

c. chown ve chgrp

chown komutu "change owner" yani sahibini değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve verilen dosya veya dizinin sahibini kullanıcı ve grup olarak değiştirebilir. Basit kullanımı önce kullanıcı:grup adı gelir ve sonrasında dosya veya dizin adı verilir.

chown -secenekler kullanici:grop dosya_adi

chgrp komutu "change group" anlamından gelir ve dosyanın grubunu değiştirir.

d. cp

Dosyaları kopyalar.

cp dosya1 dosya2
cp /root/Desktop/file1.txt /var/www/html/file2.php

dosya1 kaynak yolunu dosya2 ise hedef yolunu belirtir.

e. diff

Dosyaları karşılaştırıp, farklılıklarını gösterir.

diff dosya1 dosya2

f. file

Dosya türünü belirler.

file dosya

Örnek:

$ file index.html
 index.html: HTML document, ASCII text

g. find

Dizinde dosya arar.

find dizin secenek duzen(yapi)

Example:

$ find . -name README.md
$ find /home/ -name '*.png'

h. gunzip

Dosyaları gzip ile çıkartır.

gunzip dosya

i. gzcat

Çıkarmadan gzip ile sıkıştırılmış dosyalara bakmamızı sağlar.

gzcat dosya

j. gzip

Dosyaları sıkıştırır.

gzip dosya

k. head

Dosyanın ilk 10 satırını yazdırır.

head dosya

l. less

more gibi kullanılır ama daha çok özelliği vardır.

m. lpq

Yazıcı baskı sırasını yazdırır.

lpq

Örnek:

$ lpq
Sıra    Sahip       İş      Dosya(lar)                      Toplam Boyut
active  omergulen   59      deneme                          399360 bytes
1st     omergulen   60      (stdin)                         0 bytes

n. lpr

Dosyayı yazıcıdan yazdırır.

lpr dosya

o. lprm

Yazıcı baskı sırasından bir iş siler.

lprm is_numarasi

p. ls

Dosyaları listelemek için kullanılır. Hiç bir yol veya dizin göstermezseniz bulunduğunuz dizinde çalışır. -l gibi listeleyip daha çok bilgi veren ve -a gibi tüm dosyaları (gizliler dahil) gösteren parametreleri vardır. Daha detaylı bilgi için link.

ls secenek

Örnek:

$ ls -la
rwxr-xr-x   33 omergulen  staff    1122 Mar 27 18:44 .
drwxrwxrwx  60 omergulen  staff    2040 Mar 21 15:06 ..
-rw-r--r--@  1 omergulen  staff   14340 Mar 23 15:05 .DS_Store
-rw-r--r--   1 omergulen  staff     157 Mar 25 18:08 .bumpversion.cfg
-rw-r--r--   1 omergulen  staff    6515 Mar 25 18:08 .config.ini
-rw-r--r--   1 omergulen  staff    5805 Mar 27 18:44 .config.override.ini
drwxr-xr-x  17 omergulen  staff     578 Mar 27 23:36 .git
-rwxr-xr-x   1 omergulen  staff    2702 Mar 25 18:08 .gitignore

q. more

Dosyanın ilk kısmını gösterir (Space ile hareket eder ve q ile çıkılır).

more dosya

r. mv

Dosyayı taşır.

mv dosya1 dosya2

dosya1 kaynak yolunu dosya2 ise hedef yolunu belirtir.

Ayrıca dosyanın ismini değiştirmek için kullanır.

mv eski_isim yeni_isim

s. rm

Dosyaları silmeye yarar. Bunu bir dizin üzerinde kullanmaya çalışmak hataya yol açar. rm: directory: is a directory Dizin silmek için -r kullanmalısınız. Silinmeyen dosyaları zorla silmek için de -f komutu kullanılmaktadır.

rm dosya

DİKKAT: rm -rf / komutu tüm sistemin silinmesine yol açar, sanal makine dışında kullanılması tehlikelidir.

t. tail

Outputs the last 10 lines of file. Use -f to output appended data as the file grows.
Dosyanın son 10 satırını yazdırır. -f parametresiyle çıktıyı sona ekler dosya büyüdükçe.

tail dosya

u. touch

Yetki ve zaman etiketini günceller. Böylelikle dosya var olmamışsa yaratır.

touch dosya

Örnek:

$ touch trick.md

v. umask

umask dosya oluşturma kuralı belirlemek için kullanılır. Default Linux umask'ı = 022'dir ve anlamı: eğer bir dosya/dizin oluşturursak dosya izinleri 666 - 022 = 644, dizin izinleri 777-022 = 755 olacaktır. Bu da umask -S komutu ile daha anlaşılır bir şekilde görüntülenebilir;

$umask
0022
$umask -S
u=rwx,g=rx,o=rx

yani u(owner): için okuma,yazma ve çalıştırma g(group) ve o(others): için okuma ve çalıştırma anlamına gelmektedir.

1.2. Text Komutları

awk	cut	echo	egrep	fgrep	fmt	grep	nl	sed	sort
tr	uniq	wc	> ve >>

a. awk

awk text dosyalarını idare etmek için en iyi araçtır. Tüm dosyaları satır satır idare eder. Değiştirmezseniz normal olarak kelimeleri ayırmak için boşluğu kullanır. En yaygın kullanımı aşağıdaki gibidir:

awk '/arama_yapisi/ { eslesme_gerceklesirse_gerceklesecek_komut; }' parcalanacak_text_dosyasi

/etc/passwd dosyasını ele alalım. Dosyanın içeriği böyle oluyor normal şartlarda:

root:x:0:0:root:/root:/usr/bin/zsh
daemon:x:1:1:daemon:/usr/sbin:/usr/sbin/nologin
bin:x:2:2:bin:/bin:/usr/sbin/nologin
sys:x:3:3:sys:/dev:/usr/sbin/nologin
sync:x:4:65534:sync:/bin:/bin/sync

Şimdi sadece kullanıcı adlarını alalım buradan. -F parametresi neye göre ayıracağımızı gösterir. Burada : ayracımız oluyor. { print $1 } komutu ilk karşılaştığı eşleşmeyi yazdırır.

awk -F':' '{ print $1 }' /etc/passwd

Komutu çalıştırdıktan sonra çıktı şöyle olacaktır.

root
daemon
bin
sys
sync

awk ' ı daha detaylı anlamak için, link'e göz atın.

b. cut

Dosyanın her satırından seçilen kısımları siler veya gösterir.

example.txt

red riding hood went to the park to play

• boşlukla ayrı ve 2. , 7. , 9. elemanları göster*

cut -d " " -f2,7,9 ornek.txt

riding park play

c. echo

Bir satır text yazdırır.

"Hello World" yazdır

echo Hello World

Hello World

"Hello World" 'u kelimeleri arasında yeni satır koyarak yazdırır

echo -ne "Hello\nWorld\n"

Hello
World

d. egrep

Girdiğimiz yapı ile eşleşen satırları yazdır - Uzun yazımı ('grep -E' (extended))

ornek.txt

Lorem ipsum
dolor sit amet, 
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.

İçinde "Lorem" veya "dolor" geçen satırları yazdırır.

egrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt
ya da
grep -E '(Lorem|dolor)' ornek.txt

Lorem ipsum
dolor sit amet,
et dolore magna
duo dolores et ea
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit

e. fgrep

Girdiğiniz yapı ile tamamen eşleşen satırları yazdırır. ('grep -F' (fixed))

ornek.txt

Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
foo (Lorem|dolor) 
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.

'(Lorem|dolor)' un tam olarak geçtiği satırları yazdırır

fgrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt
ya da
grep -F '(Lorem|dolor)' ornek.txt

foo (Lorem|dolor) 

f. fmt

Basit optimize text düzenleyici

ornek: ornek.txt (1 satır)

Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.

ornek.txt dosyasının çıktısı 20 karakter genişliğinde olacak

cat ornek.txt | fmt -w 20

Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.

g. grep

Text dosyalarının içine bakar. Dosya içerisinde arama yapmak için de kullanabilirsiniz.

grep yapi dosya

Örnek:

$ grep admin /etc/passwd
_kadmin_admin:*:218:-2:Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false
_kadmin_changepw:*:219:-2:Kerberos Change Password Service:/var/empty:/usr/bin/false
_krb_kadmin:*:231:-2:Open Directory Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false

Aramayı tersine çevirmek için -i parametresini, belirli bir dizin altındaki tüm text dosyalarını taramak için ise -r(recursive) parametresi kullanılabilir, örnek olarak:

$ grep -r admin /etc/

-w (word) parametresi de sadece kelimeleri aramak için kullanılaiblir. grep hakkında daha detaylı bilgi için: link.

h. nl

Dosyanın satırlarını numaralndırır

ornek.txt

Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.

ornek.txt'yi satır numaraları ile yazdır

nl -s". " ornek.txt 

     1. Lorem ipsum
     2. dolor sit amet,
     3. consetetur
     4. sadipscing elitr,
     5. sed diam nonumy
     6. eirmod tempor
     7. invidunt ut labore
     8. et dolore magna
     9. aliquyam erat, sed
    10. diam voluptua. At
    11. vero eos et
    12. accusam et justo
    13. duo dolores et ea
    14. rebum. Stet clita
    15. kasd gubergren,
    16. no sea takimata
    17. sanctus est Lorem
    18. ipsum dolor sit
    19. amet.

i. sed

Texti düzenlemek ve şekillendirmek için kullanılan bir editör

ornek.txt

Hello This is a Test 1 2 3 4

tüm boşlukları tire(-) ile değiştir

sed 's/ /-/g' ornek.txt

Hello-This-is-a-Test-1-2-3-4

tüm rakamları "d" ile değiştir

sed 's/[0-9]/d/g' ornek.txt

Hello This is a Test d d d d

j. sort

Text dosyasının satırlarını alfabetik sıralar

ornek.txt

f
b
c
g
a
e
d

sıralanmış ornek.txt

sort ornek.txt

a
b
c
d
e
f
g

rastgele sıralanmış ornek.txt

sort ornek.txt | sort -R

b
f
a
c
d
g
e

k. tr

Karakter silme veya değiştirme (translate)

ornek.txt

Hello World Foo Bar Baz!

tüm küçük harfleri büyük harf yap

cat ornek.txt | tr 'a-z' 'A-Z' 

HELLO WORLD FOO BAR BAZ!

tüm boşlukları yeni satır yap

cat ornek.txt | tr ' ' '\n'

Hello
World
Foo
Bar
Baz!

l. uniq

Tekrar eden satırları sil ya da bildir

ornek.txt

a
a
b
a
b
c
d
c

Sadece eşsiz satırları göster(önce sıralamanız(sort) gerekir yoksa düzgün çalışmayacaktır)

sort ornek.txt | uniq

a
b
c
d

Farklı satırları birer kere göster ve aynı olanların kaçar kere geçtiğini yaz

sort ornek.txt | uniq -c

    3 a
    2 b
    2 c
    1 d

m. wc

Dosyada kaç satır, kelime ve karakter olduğunu yazar.

wc dosya

Örnek:

$ wc ornek.txt
7459   15915  398400 ornek.txt

7459 satır, 15915 kelime ve 398400 karakter içerir.

n. > ve >>

Komutun çıktısını bir dosyaya yazmaya yararlar. > var olan dosyanın üzerine yazar, >> ise dosyaya ekleme yapar.

1.3. Dizin Komutları

cd

mkdir

pwd

a. cd

Sizi bir dizinden diğerine taşır(change directory). Aşağıdaki

$ cd

komutu sizi home dizinine taşır, cd ~ 'de aynı işi görür. Bu komut isteğe bağlı dizin_adi değişkeni alır ve sizi o dizine götürür.

cd dizin_adi

cd .. bir üst dizine döndürür.

$pwd
/home/a/b/c/d

$cd ..
$pwd
/home/a/b/c

$cd ..
$pwd
/home/a/b

cd - son dizine geri döndürür.

$pwd 
/

$cd /home
$pwd
/home

$cd -
$pwd
/

b. mkdir

Yeni dizin oluşturur.

mkdir dizin_adi

c. pwd

Şu an hangi dizinde olduğunu yazdırır(print working directory).

pwd

1.4. SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları

apropos	bg	cal	date	df	dig	du	fg	finger	last	man
passwd	ping	ps	quota	reboot	scp	shutdown	ssh	top	traceroute	uname
uptime	w	wget	whoami	whois

a. apropos

İstediğiniz görevle ilgili arama yapmanızı sağlar. Örneğin komutu bilmiyorsunuz ama yaptığı işi biliyorsunuz anahtar kelimeleri aratarak komutu bulabilirsiniz.

apropos komut

Örnek:

apropos ssh
authorized_keys (5)  - OpenSSH SSH daemon
rlogin (1)           - OpenSSH SSH client (remote login program)
rsh (1)              - OpenSSH SSH client (remote login program)
slogin (1)           - OpenSSH SSH client (remote login program)
ssh (1)              - OpenSSH SSH client (remote login program)
ssh-add (1)          - adds private key identities to the authentication agent
ssh-agent (1)        - authentication agent
ssh-argv0 (1)        - replaces the old ssh command-name as hostname handling
ssh-copy-id (1)      - use locally available keys to authorise logins on a remote machine
ssh-import-id (1)    - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-import-id-gh (1) - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-import-id-lp (1) - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-keygen (1)       - authentication key generation, management and conversion
ssh-keyscan (1)      - gather ssh public keys
ssh-keysign (8)      - ssh helper program for host-based authentication
ssh-pkcs11-helper (8) - ssh-agent helper program for PKCS#11 support
ssh_config (5)       - OpenSSH SSH client configuration files
sshd (5)             - OpenSSH SSH daemon
sshd (8)             - OpenSSH SSH daemon
sshd_config (5)      - OpenSSH SSH daemon configuration file

b. bg

Durdurulmuş veya arka plana atılmış işlemleri listeler, arka planda durdurulmuş bir işi devam ettirir.

c. cal

Aylık takvimi gösterir. ncal ile de takvimin dikey halini yazdırabilirsiniz.

d. date

Anlık tarih ve saati gösterir.

e. df

Disk kullanımını gösterir.

f. dig

Domain'in DNS bilgilerini alır.

dig domain

g. du

Dosya ve dizinlerin disk kullanımını gösterir. Daha fazla bilgi için: link

du [secenek] [dosya|dizin]

Seçenekler:

• -h (human readable) Çıktıyı kilobyte (K), megabyte (M) ve gigabyte (G) olarak verir.
• -s (supress or summarize) dizinin toplam boyutunu yazar ve alt dizinler için rapor verir.

Örnek:

du -sh resimler
1.4M resimler

h. fg

Ön panda çalışan en son işlemi getirir veya arka planda çalışan işlemleri jobs komutu ile gördükten sonra ID numarası ile ön planda çalışmasını isteyebiliriz.

Örnek:

$ jobs
[1]   Running                 bash download-file.sh &
[2]-  Running                 evolution &
[3]+  Done                    nautilus .

$ fg %1

i. finger

Kullanıcı hakkında bilgi verir.

finger kullanici_adi

j. last

Bahsedilen kullanıcının son girişini gösterir.

last seninKullanici_adin

k. man

Bir komutun dökümantasyonunu gösterir. info komutu ile daha detaylı bir dökümantasyon görüntülenebilir.

man komut
info komut

Örnek:

man cd
man ls

l. passwd

Belirtilen kullanıcı (belirtilmezse giriş yapmış kullanıcı) şifre belirlenmesini veya değiştirilmesini sağlar.

passwd [secenek] [kullanici]

Örnek:

passwd
sudo passwd jeff

m. ping

Sunucuyu pingler ve sonucu yazdırır.

ping sunucu_ip_or_domain

n. ps

İşlemleri (processes) görüntüler.

ps -u kullanici_adi

o. quota

Disk kotanı gösterir.

quota -v

p. reboot

Makine yeniden başlatır.

q. scp

Lokal sunucu ve uzak sunucu veya iki uzak sunucu arasında dosya aktarımını sağlar.

lokal sunucudan uzak sunucuya

scp kaynak_dosya kullanici@sunucu:dizin/hedef_dosya

uzak sunucudan lokal sunucuya

scp kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya
scp -r kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dizin hedef_dizin

Özel bir porta bağlanmak için -P parametresi kullanılabilir.

scp -P port kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya

r. shutdown -h

Makineyi kapatma komutudur. Genellikle shutdown -h now olarak kullanılır, now şimdi kapat anlamına gelir, farklı süreler de girilebilir.

s. ssh

ssh (SSH client) uzak makineye bağlanmak ve üzerinde komut çalıştırmak için tasarlanmış bir programdır.

ssh kullanici@sunucu

Özel bir porta bağlanmak için -P parametresi kullanılabilir

ssh -p port kullanici@sunucu

t. top

Anlık aktif işlemleri görüntüler.

u. traceroute

Bir ip paketinin (örnek olarak ping işlemini gerçeleştirirken kullandığımız ICMP paketi de olabilir) hedef adresine varana kadar hangi sunucu ve/veya yönlendiriciler üzerinden geçtiğini görmemize imkan sağlayan bir programdır.

Örnek:

traceroute 8.8.8.8

v. uname

Kernel bilgisini gösterir.

uname -a

w. uptime

Sunucunun ne zamandır açık olduğunu gösterir.

y. w

Sunucuda kimin online olduğunu gösterir. users komutu da aynı işlevi görmektedir.

z. wget

Dosya indirir.

wget dosya
wget http://site.com/dosya.txt

aa. whoami

Anlık giriş yapmış kullanıcı adını yazdırır.

ab. whois

Domain'in whois bilgilerini gösterir.

whois domain

1.5. İşlem İzleme Komutları

jobs

kill

killall

&

nohup

a. jobs

Arkaplanda çalışmakta olan işlemleri gösterir.

jobs
[1]+  Running                 sleep 100 &

b. kill

Verilen ID ile işlemleri sonlandırır.

kill PID

c. killall

Verilen isimdeki tüm işlemleri sonlandırır.

killall islem_adi

d. &

& simgesi verilen işlemin sonuna eklenir ve arka planda çalışacağını gösterir.

komut &

e. nohup

"No Hang Up" sözüne karşılık gelen nohup komutu, "kapatma" anlamına gelir. Yani shell'den çıktığınızda dahi çalışmayı sürdürür.

nohup komut

& ile birlikte kullanarak arka plan işlemi oluşturulabilir

nohup komut &

2. Basit Shell Programlama

shebang bash programlamanın ilk satırına yazılan belirli text'e denir. Bu satır script'in tek başına sh, bash, python, php gibi programları yazmadan çalışabilmesini sağlar.

#!/bin/bash

2.1. Değişkenler

bash üzerinde değişken yaratmak diğer dillerde olduğu gibidir. Veri tipleri yoktur. Bash içinde değişkenler sayı, karakter, karakter dizisi gibi şeyler alabilir. Başlangıçta tanımlarken ne olduğunu belirtmenize gerek yoktur, vermek istediğiniz değere eşitlemek yeterli olacaktır.

Örnek:

str="hello world"

Yukarıdaki satır str adında bir değişken oluşturur ve "hello world" stringini atar. Değeri okumak için değişken isminin başına $ koymak yeterlidir.

Örnek:

echo $str   # hello world

2.2. Diziler

Diğer diller gibi bash de dizilere sahiptir. Diziler birden çok değer içerek değişkenlerdir.Dizilerin değerleri için sayı sınırı yoktur. Bash'de ki dizler sıfır tabanlıdır. İlk eleman 0 ile belirtilir. Bir kaç dizi oluşturma yolu vardır, aşağıda gösterildiği gibi:

Örnekler:

dizi[0] = deger
dizi[1] = deger
dizi[2] = deger
dizi=([2]=deger [0]=deger [1]=deger)
dizi=(deger deger deger)

Bir dizinin özel bir değerini yazdırmak için:

${dizi[i]}     # belirteç "i" için

Hiç bir belirteç verilmezse, dizi 0'dan başlar. Dizide kaç değer olduğunu öğrenmek için aşağıdaki yazım kullanılır:

${#dizi[@]}

Bash ayrıca üçlü durumlara sahiptir. Aşağıdaki durumlara bakınız.

${degisken:-word}    # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" ü döndür
${degisken:=word}    # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" e eşitle ve değerini döndür
${degisken:+word}    # degisken varsa ve "null" değilse, "word" ü döndür; aksi halde "null" döndür
${degisken:offset:length}    # alt dizi ilerlemesi yapar. $degisken 'in alt dizilerini karakter uzunluğuna göre dallandırarak döndürür

2.3 String Yerleştirme

Stringleri düzenlemede bir kaç örneği inceleyelim

${degisken#deger}         # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken##deger}        # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken%deger}         # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken%%deger}        # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken/deger/yeni_deger}  # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Sadece ilk eşleşme değiştirilir
${degisken//deger/string} # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Tüm eşleşmeler değiştirilir
${#degisken_ismi}     # değişkenin değerinin uzunluğunu string olarak döndürür

2.4. Fonksiyonlar

Tüm programlama dillerinde olduğu gibi, bash'de de fonksiyonları birden fazla satır kodu tek seferde çalıştırmak ve tekrarlamak için kullanbiliriz. Fonksiyon tanımlamak function my_func { my_code } yazmak kadar kolay. Fonksiyon çağırmak da başka bir programı çağırmakla aynı şekilde sadece adını yazmanız yeterli.

functname() {
    shell commands
}

Örnek:

#!/bin/bash
function hello {
   echo world!
}
hello

function say {
    echo $1
}
say "hello world!"

Yukarıdaki kodu çalıştırdığımızda hello fonksiyonu "world!" yazdıracaktır. Yukarıdaki hello ve say fonksiyonları özdeştir. Tek farkları say fonksiyonu parametre alır ve aldığı ilk parametreyi echo komutu ile yazdırır. Argümanlar scripti çalıştırırkenki sırayla isimlendirilir. 1,2 ($1,$2)

2.5. Koşullar

Bash'deki koşullar diğer programlama dilleri ile aynıdır. if ifadesi doğru ise then durumu çalışır.

if [ifade]; then
    ifade doğru ise çalışacak durum
else
    ifade yanlış ise çalışacak durum
fi

Bazen iç içe if - else yazmak kafa karıştırıcı olabilir, bunun için case statements denilen (switch-case) yapıları bulunur.

case ifade in
    yapi1 )
        durum-komut ;;
    yapi2 )
        durum-komut ;;
    ...
esac

İfade Örnekleri:

durum1 && durum2  # iki durum da doğru olmalı
durum1 || durum2  # en az biri doğru olmalı

str1=str2       # str1 ve str2 eşittir
str1!=str2      # str1 ve str2 eşit değildir
str1<str2       # str1, str2'den azdır
str1>str2       # str1, str2'den çoktur
-n str1         # str1 "null" değildir (str1'in karakter uzunluğu 0'dan fazla)
-z str1         # str1 "null" dur (str1'in karakter uzunluğu 0)

-a dosya         # dosya var (oluşturulmuş)
-d dosya         # dosya var (oluşturulmuş) ve dosya bir dizin
-e dosya         # dosya var; -a ile aynı
-f dosya         # dosya var ve düzgün bir dosya (dizin veya özel dosya türü değil)
-r dosya         # okuma yetkin var
-s dosya         # dosya var ve boş değil
-w dosya         # yazma yatkin var
-x dosya         # dosya ve dizin üzerinde çalıştırma yetkin var, dizin ise çalıştırma yetkisi arar
-N dosya         # son okumadan beri dosya değiştirilmiş
-O dosya         # dosyanın sahibisin ( owner )
-G dosya         # dosya'nın group ID'si seninki ile eşleşiyor (birden çok grupta ise, grouplarından biri ile)

dosya1 -nt dosya2    # dosya1, dosya2'den daha yeni
dosya1 -ot dosya2    # dosya1, dosya2'den daha eski

-lt     # daha az (less than)
-le     # daha az veya eşit (less than or equal)
-eq     # eşit (equal)
-ge     # daha büyük veya eşit (greater than or equal)
-gt     # daha büyük (greater than)
-ne     # eşit değil (not equal)

2.6. Döngüler

Bash üzerinde üç tip döngü vardır. for, while ve until.

Farklı for Yazımı (Syntax):

for x := 1 to 10 do
begin
  durum - komutlar
end

for dongu_adi [in list]
do
  $name kullanan durum ve komutlar
done

for (( baslatma ; bitis_kosulu ; degisiklik ))
do
  durum ve komutlar...
done

while Yazımı (Syntax):

while kosullar; do
  durum ve komutlar
done

until Yazımı (Syntax):

until kosullar; do
  durum ve komutlar
done

3. İpuçları

Alias (Takma ad) ekleme

bash_profile dosyasını nano ~/.bash_profile komutu ile veya vim ~/.bash_profile komutu ile açın

alias dockerlogin='ssh [email protected] -p2222' # adınızı .bash_profile' e ekleyin

Çabukça Özel Bir Dizine Gitme

nano ~/.bashrc

export otel_kayitlari="/workspace/hotel-api/storage/logs"

source ~/.bashrc
cd $otel_kayitlari

Yakalanmalardan Çıkış | Exit traps

Bash script'inizi daha düzenli, hatasız ve arkada gereksiz işlem bırakmayacak şekilde yazın.

function finish {
  # temizlemeyi yapın örn. açık kalan gereksiz işlemleri sonlandır
  jobs -p | xargs kill
}
trap finish EXIT

Çevre değişkenlerinizi kaydedin

export FOO = BAR yaptığınızda, değişkenleriniz bu shell'de ve bunun üzerinden açılan shell'lerde etkili olacaktır. Kalıcılığı sağlamak için ~/.bash_profile dosyasına aşağıdaki komutu ekleyin.

echo export FOO=BAR >> ~/.bash_profile

Scriptlerinize erişim

Scriptlerinize kolayca erişmek için home klasörünüzün içinde mkdir ~/bin komutuyla bin dizini oluşturabilirsiniz, artık tüm scriptlerinizi bu dizine koyup erişebilirsiniz.

Eğer erişemezseniz, aşağıdaki kodu ~/.bash_profiledosyanıza eklemeyi ve source ~/.bash_profile komutunu çalıştırmayı deneyin.

    # PATH değişkenini belirtin
    if [ -d "$HOME/bin" ] ; then
        PATH="$HOME/bin:$PATH"
    fi

4. Hata Ayıklama | Debugging

bash komutuna farklı parametreler vererek kolayca scriptinizi derleyebilirsiniz. Örneğin -n parametresi kodu çalıştırmayıp sadece hata kontrolü yapacaktır, -v komutları çalıştırmadan yazdıracak, -x ise işlem bittikten sonra kodları yazdıracaktır.

bash -n script_adi
bash -v script_adi
bash -x script_adi

Katkı Sağlama

• Sorunları bildir How to
• Geliştirmeler ile birlikte "pull request" açın How to
• Bilginin yayılmasına yardımcı olun.

Lisans