Bu repo shell komutlarının türkçe açıklamalarını içerir. Ekleme için pull request'lere tamamiyle açıktır.

Temel Komutlar

whoami: Bulunan oturumun sahibi olan kullanıcıyı yazdırır.

pwd: Neredeyiz? Şu an bulunduğunuz dizini yazdırır. (“print working directory”)

ls: Bulunduğumuz dizinin içindeki dosyaları ve dizinleri listeler. (“listing”)

cd dizin_adı: Bulunduğunuz dizini değiştirmenize yarar. (“change directory”)

man: Argüman olarak verdiğiniz komutun manuelini, kılavuzunu açar. (Örnek: man touch)

touch dosya_yolu: Belirttiğiniz yoldaki dosyanın son değiştirilme tarihini günceller. Böyle bir dosya yoksa bu dosyayı oluşturur.

cd .. : Hiyerarşik olarak bulunduğunuz dizinden üst dizine çıkmanıza yarar. (Örnek: Çalışma dizininiz /home/ali iken çalışma dizininizi /home yapar)

~ : Oturumun sahibi kullanıcı için home dizinini belirtir. (Tilde sembolü)

cd ~/../.: Çalışma dizininizi "home"'un üst dizinine ayarlar. Sondaki nokta bulunulan en son klasörün kendisini belirtir.

cp klasör/dosya.csv backup/dosya.bck: "klasör" dizinindeki "dosya.csv" dosyasını, "backup" dizinine "dosya.bck" dosya ismiyle kopyalar.

cp dosya1.txt dosya2.txt backup: Belirtilen iki dosyayı ("dosya1.txt" ve "dosya2.txt") aynı isimle "backup" dizinine kopyalar.

mv: Dosyaları taşımak ya da yeniden adlandırmak için kullanılan komut (move)

mv dosya_adi.txt yeni_dosya_adi.txt: dosya_adi.txt'yi yeni_dosya_adi.txt olarak taşıdık. Böylece adını değiştirmiş olduk.

rm: Dosyaları silmek için kullanılan komut. ("remove")

rm dosya.txt backup/dosya-2.txt: Belirtilen iki dosyayı da siler.

mkdir dizin_ismi: dizin_ismi adında yeni bir dizin oluşturur.

mkdir -p gecersiz_dizin/hedef_dizin: gecersiz_dizin'in varolmaması durumunda hedef_dizin ile birlikte onu da açar.

rm -rf dizin_ismi: dizin_ismi adlı dizini içindeki dosyaları ve altdizinleri de dahil ederek siler.

pbcopy: Argüman olarak verilen değeri panoya kopyalar.

cat dosya_ismi: Dosyanın içeriğini ekrana yazdırır.

df: Dosya sisteminizdeki disk alanı hakkında bilgi edinmenizi sağlar.

ps: Sisteminizde hangi işlemlerin çalıştığını görmenizi sağlar.

wget: HTTP, HTTPS veya FTP protokollerini kullanan bir adresteki dosyayı terminal üzerinden doğruca kendi makinemize indirmek için kullanılan komut.

grep: Dosyaların içinde düzenli ifadelerle (RegEx) arama yapmanızı sağlayan komut. Log incelerken vazgeçilmezimiz.

Veri Manipülasyonu

less: Büyük dosyalara bakmak için kullanılan bir komut. Dosyanın tamamını ekrana yazdırmaz, daha okunabilir ilerlenebilir hale getirir.

less’e birden fazla dosya ismi verirsek :n’le bir sonraki dosyaya, :p’yla bir önceki dosyaya gideriz, :q’la çıkarız.

head: Dosyanın ilk parçasını (standart 10 satır) yazdırır.

Komut Satırı Bayrakları:

head -n 3 directory/dosya_ismi.csv: Dosyadaki ilk üç satırı getiriyor (“number of lines”)

ls -R: Bütün klasörleri ve içindekileri gösterir

man: Yanına yazılan komut hakkında yardım eder (manual)

cut: csv dosyalarında sütunları seçer

cut -f 2-5,8 -d , dosya.csv: 2. ve 5. sütun arasındakileri seç. (flag'ler: -f (fields, sütunları belirtir), -d (delimiter, ayırıcı))

grep: dosyada arama yapar

grep kelime directory/dosya.csv: "kelime"yi içeren satırları getirir

grep -Hirn kelime directory: belirtilen dizin altında "kelime"yi içeren satırları getirir

grep’in flag’leri:

• -c: kelimenin bulunduğu satır sayısı döndürür
• -h: birden fazla dosyada arama yapıyorsa dosya isimlerini döndürmez
• -i: büyük/küçük harf farkını yok sayar ("kelime" ve "Kelime"yi arar)
• -l: eşleşme bulunan dosya isimlerini getirir, eşleşmeleri getirmez
• -n: eşleşen satırların satır sıralarını döndürür
• -v: eşleşme bulunmayan satırları döndürür

paste: iki tabloyu tek tablo yapar

Komutların çıktılarını nasıl saklıyoruz?

örnek: head -n 5 directory/dosya.csv > dosya2.csv: çıktı dosya2.csv’ye gider.

çıkardığımız dosyanın içeriklerine cat dosya2.csv’yle bakabiliriz.

örnek: head -n 5 directory/dosya.csv >> dosya2.csv : çıktı dosya2.csv'ye gider.

fakat buradaki farklılık, > yerine >> kullanmamız. eğer >> kullanırsak, yazdığımız veriler dosyaya eklenir, dosyada halihazırda bulunan veriler silinmez.

yine aynı şekilde çıkardığımız dosyanın içeriklerine cat dosya2.csv’yle bakabiliriz.

örnek: head -n 5 directory/dosya.csv 2> dosya2.csv : oluşan hata dosya2.csv'ye gider.

buradaki farklılık ise > yerine 2> kullanmamız. eğer 2> kullanırsak, kullandığımız komutta oluşan hata çıktılarını dosyaya yazmış oluruz.

örnek: head -n 5 directory/dosya.csv > dosya2.csv 2> err.txt

buradaki komutta hata oluşmazsa çıktı dosya2.csv'ye, hata oluşursa oluşan hata çıktısı err.txt'ye yazılır.

pipe | operatörü:

pipe soldaki komutun çıktısını alıp sağa gönderiyor.

örnek: head -n 5 directory/dosya.csv | tail -n 3: beşinci satıra kadar aldı, sonra sondan üçüncüyü aldı (tail dosyanın sonundan alması gerektiğini belirtir)

örnek: cut -d , -f 2 directory/dosyacsv | grep -v anahtar_kelime: cut’la dosya.csv’deki 2. kolonu seçti, pipe'la sağ tarafa grep’le "anahtar_kelime" kelimesinin geçmediği durumların aramasını yaptı

örnek: cut -d , -f 1 directory/dosya.csv | grep -v Tarih | head -n 10: dosya.csv verisinin ilk kolonunu seçtik, “Tarih” yazan header line’ı sildik ve ardından ilk on satırı aldık (head en baştaki satırları alması gerektiğini belirtir)

wc: kaç tane karakter, kelime, ya da satır varsa döndürür (“word count”)

Jokerler

Komutlarda birden fazla dosya ismi verirsek birden fazla dosya üstüne çalışır. Bütün dosyaların hepsini tek tek yazmaktansa * operatörünü kullanırız

cut -d , -f 1 directory/*.csv

cut -d , -f 1 directory/ka*.csv: Klasörde kalem.csv ve kagit.csv isimli iki tane csv dosyası olsun, ikisini de seçmek için

? tek bir karakteri eşliyor, mesela 201?.txt 2017.txt ve 2018.txt’yi eşliyor, ama 2017-01.txt’yi eşlemiyor.

[…]: köşeli parantezin içindeki bir karakteri eşler, mesela 201[78].txt 2017.txt ya da 2018.txt’yi eşler.

{…}: {*.txt, *.csv} .txt ya da .csv’yle biten dosyaları eşler.

Sıralama Yapmak

sort komutuyla yapılabilir. -n flag’i: numerik olarak sıralar -r: tersten sıralar -b: boşlukları yok saymamızı sağlar -f: büyük/küçük harfi yok saymamızı sağlar (folding)

örnek: cut -d , -f 2 directory/dosya.csv | grep -v "anahtar_kelime" | sort -r: aramayı tersten sıralar

uniq: çift yazılmış satırları siler

cut -d , -f 2 directory/dosya.csv | grep -v "anahtar_kelime" | sort | uniq -c: ikinci kolonu al, içinde anahtar_kelime geçmeyen çıktıları al, hepsini sırala, her eşleşme bir kez çıkacak şekilde göster ve kaç kez gözüktüğü yazsın

Dosya İzinleri

bazen kullandığımız dosyalar üzerinde yeterli iznimiz olmayabilir, veya önemli dosyaların başkaları tarafından okunup yazılmasını istemeyebiliriz. böyle durumlarda dosya izinlerini kullanabiliriz.

chmod komutu ile yapılabilir

chmod sekizlik(octal) sayı sistemi kullanır, bu sistemde read izni 4, write izni 2, execute izni ise 1 sayısı ile gösterilir.

bir sistemde ise temel olarak 3 kullanıcı vardır, bunlar sırasıyla

• owner dosyanın sahibi
• group bilgisayar üzerinde kayıtlı olan kullanıcılar
• other geri kalan herkes

örnek: chmod 644 file.txt : bu komut sonrasında file.txt'yi dosyanın sahibi okuyabilir/yazabilir. bilgisayar üzerinde kayıtlı olan kullanıcılar ve geri kalan herkes bu dosyayı sadece okuyabilir.

buradaki 6 sayısı dosya sahibinin iznini, 4 sayısı bilgisayar üzerinde kayıtlı olan kullanıcıların iznini ve diğer 4 sayısı ise geri kalan herkesin iznini temsil eder.

izinleri hesaplamak basittir. mesela dosya sahibine okuma ve yazma izni vermek için 4+2=6, okuma ve çalıştırma izni vermek için ise 4+1, yani 5 yazabiliriz. hiçbir izin vermek istemiyorsak 0 yazabiliriz. sıralama ise daima owner-group-other şeklindedir.